در این مقاله به انتخاب پمپ سیرکولاتور مناسب برای منبع انبساط می پردازیم:

همانطور که ذکر شد در سیستم حرارت مرکزی با جریان اجباری آب گرم یا آب داغ انرژی لازم برای گردش آب توسط یک پمپ از نوع سانتریفوژ تأمین میگردد که ممکن است در مسیر رفت یا
برگشت آب نصب شود وظیفۀ پمپ سیرکولا تور تأمین فشار سیستم
نیست بلکه فقط باید افت فشار ناشی از حرکت آب در لوله ها را جبران نماید.

برای انتخاب پمپ سیرکولاتور از روی کاتالوگ باید دو عامل معلوم ،باشد یکی مقدار کل آب درگردش (دبی پمپ ) و دیگری افت فشار در مسیر رفت و برگشت آب از دیگ تا دورترین واحد حرارتی (هد پمپ ۴) با معلوم بودن این دو عامل میتوان قدرت پمپ را از روی منحنی مشخصه ای که در کاتالوگ پمپ ارائه میشود تعیین نمود.
ذیلاً به شرح چگونگی محاسبه دبی و هد پمپ می پردازیم:

1_ هدپمپ:

از آنجایی که قدرت پمپ باید به اندازه ای باشد که آب را تا دورترین واحد حرارتی سیستم  به گردش درآورد باید افت فشار را در این مسیر تعیین نماییم.این افت فشار که هدپمپ را تشکیل خواهد داد عبارت از جمع اقلام زیر است:

الف ـ افت فشار ناشی از اصطکاک جریان با جدار لوله ب – افت فشار در شیرها زانویی ها و سه راهه ها که در مسیر قرار .دارند میزان این افت فشارها را میتوان با فرمولهای هیدرولیکی تعیین نمود ولی ساده تر اینست که ببینیم افت فشار موجود در این وصاله ها معادل با افت فشار چند فوت لوله با همان قطر است. جداول ۱ و ۲ و ۳ طول های معادل شیرها و وصاله های مختلف را ارائه میدهند در عمل می توان طول معادل وصاله های مختلف را تقریباً برابر ۵۰ درصد طول مسیر رفت و برگشت در نظر گرفت. بدین ترتیب کافی است که طول معادل اتصالات مسیر را با طول لوله های رفت و برگشت جمع نموده حاصل را در مقدار نرخ افت فشار واحد طول لوله ضرب کنیم تا هد پمپ بدست آید. اگر طول مسیر رفت را با L نشان داده طول معادل وصاله ها را برابر ۵۰ درصد طول مسیر رفت و برگشت در نظر بگیریم خواهیم داشت:

شکل_1

شکل_2

شکل_3

بطوری که در مبحث لوله کشی ذکر شد مناسب ترین نرخ افت فشار برای جریان آب در لوله ها معادل ۳۰۰ میلی اینچ بر فوت ۲.۵ فوت بر ۱۰۰ فوت طول لوله است لذا خواهیم داشت:

البته باید متذکر شد که همیشه مسیر دورترین واحد حرارتی لزوما دارای بیشترین افت فشار نیست بلکه باید به تعداد وصاله ها و شیر های مسیر نیز توجه شده با در نطر گرفتن طول معادل آنها طولانی‌ترین مسیر را تعیین نمود.

2_ دبی پمپ :

برای بدست آوردن دبی پمپ از فرمول زیر استفاده می شود:

ضمنا یک روش محاسبه سرانگشتی برای تخمین دبی پمپ وجود دارد که به قرار زیر است:

۰.۰۴۵×(سطح زیر بنای ساختمان به متر مربع)=GMP

حال با دردست داشتن هد و دبی پمپ و مراجعه به کاتالوگ پمپ که میتوان پمپ مناسب را در اختیار نمود. در کاتالوگ نمودار مشخصه پمپ‌ها داده شده است که روی محور عمودی آن هدف پمپ و روی اف محور افقی دبی پمپ را جدا می‌کنیم و به این ترتیب نقطه مشخص پمپ را به دست آورده ا توجه موقعیت آن قدرت پمپ مورد نظر را تعیین می‌کنیم. اگر این نقطه بین دو منحنی مشخصه قرار داشته باشد پمپ مربوط به منحنی بالایی که دارای درت بیشتری است را انتخاب می‌کنیم شکل ۴ نمودار مشخصه پمپ را نشان می‌دهد.

نمودار_4

در سیستم های پمپی فشار حاصل از اختلاف دمای آب رفت و برگشت که بهرحال وجود دارد تا حدودی باعث جریان آب می شود و بایستی در انتخاب پمپ موثر باشد ولی در محاسبات پمپ معمولا از این فشار صرفنظر می شود.

نکاتی درمورد محاسبه و انتخاب پمپ:

معمولا میزان افت فشار در اوایل کار تاسیسات زمانی که لوله‌ها نو هستند کمتر از مقدار محاسبه شده است ذا دبی آبی که توسط پمپ جریان می‌یابد بیشتر از مقدار پیش بینی شده خواهد بود و این امر باعث می‌شود که پمپ به قدرت افزون‌تری نیازمند باشد و نتیجهاً تحت اضافه بار کار کند.

بدین لحاظ باید پمپ را دقیقاً بر اساس افت فشاری که محاسبه شده و بدون در نظر گرفتن ضریب اطمینان انتخاب نمود همچنین اگر دبی پمپ را زیاد تر از مقدار لازم در نظر بگیریم چون در عمل میزان دبی کمتر است با توجه به منحنی مشخصه مقدار هد پمپ افزایش می یابد و در صورت استفاده از منبع انبساط احتمالا آب از منبع آب سرریز می کند.چنانچه در سیستمی حرکت آب در لوله‌ها با صدای زیاد توأم است کی از دلایل می‌تواند قدرت زیادتر از حد لزوم پمپ باشد لذا باید پمپ را با یک پمپ دیگر با قدرت مناسب تعویض نمود و یا به نحوی افت فشار سیستم را افزایش داد.

در تاسیسات بزرگ لازم است غیر از پمپ اصلی پمپ دیگری نیز با همان قدرت به عنوان پمپ رزرو نصب گردد تا در مواقع تعمیر پمپ اصلی کار سیستم متوقف نشود در تاسیسات کوچکتر مثل منازل مسکونی ه جای نصب پمپ رزرو می‌توان یک مسیر فرعی برای گذر آب در مواقع خرابی پمپ در نظر گرفت که در این صورت آب گرم به طور طبیعی گردش نموده ساختمان را گرم نگه می‌دارد پمپ‌های سیرکولاتور که در حرارت مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرند معمولاً دارای سرعت ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ دور در دقیقه ‌باشند راندمان پمپ‌های کوچکتر بین ۴۵ تا ۷۰ درصد راندمان پمپ‌های متوسط حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد می‌باشد و هرچه قدرت پمپ افزایش بیابد ندمان بیشتر می‌شود به طوری که در پمپ‌های بزرگ راندمان بین ۷۵ تا ۹۹ درصد است.

نوشته شده از کتاب محاسبات تاسیسات ساختمان مهندس طباطبایی